Çoban 'Sivrice Kurtuluş Planı'nı paylaştı

Her hafta bir sektör ve bir ilçe ile ilgili proje dosyasını kamuoyunun ve şehir dinamiklerinin dikkatlerine sunan Prof. Dr. Bilal Çoban, bu hafta Elazığ'ın en güzel İlçelerinden biri olan Sivrice ile ilgili proje dosyasını paylaşarak yaptığı açıklamada Sivrice'nin şehrin kalkınmasında çok önemli bir yere sahip olduğunu söyledi.

Sivrice'nin, Şehrin turizmi açısından birçok fırsatları sunduğunu söyleyen Başkan Çoban, değerlendirilmesi halinde Sivrice şehrimizin gelişip kalkınmasında motor görevi üstlenebilir dedi.

Elazığ'dan Diyarbakır'a geçerken Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün mola verdiği yerde Sivrice'de bulunan Hazar Gölünü izlerken hayranlığını “Doğunun Yalovası” diyerek ifade ettiği coğrafya gelişip kalkınmamızda önemli bir yer ve konuma sahiptir diyen Başkan Çoban şunları kaydetti.

Yaz turizmi için Hazar Gölü, kış turizmi için Hazarbaba Dağı ve inanç turizmi açısından da Hazar Dağında bulunduğu söylenen Hz. İbrahim'in Babası Hazer'in mezarının turizme kazandırılması büyük önem taşır.
Yeşil ile mavinin buluştuğu Sivrice o kadar çok zenginliği bünyesinde barındırıyor ki bugüne kadar değerlendirilmemesi bizim eksikliğimizdir. Şehrimizi 2034'de hazırlarken Bütün ilçelerimizde olduğu gibi Sivrice'yle de nasıl geleceğe yürüyeceğimizi projelendirdik.

İlçenin zayıf yönlerinden güçlü yönlerine, etnik yapısından ekonomik yönlerine, risklerinden sunduğu fırsatlara kadar kapsamlı bir dosya hazırlayıp kamuoyunun ve şehir dinamiklerinin dikkatlerine sunuyoruz.
HAZARSAM Başkanı Prof. Dr. Bilal Çoban'ın SİVRİCE'NİN KURTULUŞ PLANI ile ilgili dosyanın tümüne şu linkten ulaşabilirsiniz.

SİVRİCE'NİN KURTULUŞ PLANI

I. Tarihsel Bir Yerleşim Merkezi Olarak Sivrice Hakkında Genel Bilgiler
Sivrice ilçesinin doğusunda Maden İlçesi, batısında Baskil İlçesi, güneybatısında Malatya Doğanyol İlçesi, güneydoğusunda Çüngüş İlçesi, kuzeyinde Elâzığ Merkez İlçesi ile çevrilidir. Karakaya Gölü barajı Sivrice İlçesi ile Malatya İli Doğanyolu İlçesi arasında sınır teşkil etmektedir. Ayrıca ilçenin güneydoğusunda 2347 metre yükseklikteki Hazarbaba dağı ile 2171 metre yükseklikteki Karaoğlan dağı bulunmaktadır. İlçe merkezinin rakımı 1266 metredir.

Genel olarak Sivrice İlçesinin coğrafi yapısı dağlık olup ovalık düz yerleri çok azdır. İlçenin yüzölçümü 634 km² dir. Çoğunluğu Sivrice İlçesi sınırları içerisinde kalan Hazar gölünün uzunluğu 20 km. eni 5-6 km. derinliği ise 152 metredir. 82 km² yüzölçümüne sahip gölün tabanında kaynak olduğu tespit edilmiştir. Göl suyu, 1970 ve 1980'li yıllarda Hazar Santrali'nin elektrik üretimi için kullanılmıştır.

1071'den sonra Harput'a hâkim olan Çubukoğulları ve Artukoğulları bu bölgeyi de hakimiyetleri altına almışlardır. Beylikler döneminde Anadolu Selçuklu birliğini kuran Alaattin Keykubad, burasını da Selçuklu topraklarına katmıştır (1234). Daha sonra 1243 yılında bölge İlhanlılar'ın kontrolüne geçmiş, fetret devrinde Dulkadiroğluları'nın sınırları içinde kalmıştır.

1366'da Memlüklüler'in, 1507'den sonra Safaviler'in elinde kalan Sivrice, 1514 Çaldıran zaferiyle tam olarak Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır. Osmanlı döneminde önemli bulunmayan bu ilçenin, ancak Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan 13 yıl sonra, yani 1936 yılında Elazığ'a bağlı ilçe teşkilatı olduğu bilinmektedir. 1933'den 1940'a kadar yurt dışından gelen Romanya, Yugoslavya ve Rusya göçmenlerinin içinden 92 aile bugünkü Sivrice'ye yerleştirilerek yeni bir köy oluşturulmuştur. 1936 yılında ilçe geçici olarak Hoh'da kurulmuş, daha sonra şimdiki Sivrice'ye nakledilmiştir.

Hazar gölünün güneybatı sahillerine yakın “Gölcük Adası” denilen küçük adada muntazam temel taşlarına tesadüf edilmektedir. Bu temeller, burada önemli bir şehrin bulunduğunu göstermektedir ve sonra göl sularının kısmen yükselmesiyle suların içine gömüldüğü görülen 300 haneli bir kasabanın mevcut olduğuna kesin gözüyle bakabiliriz. Kâtip Çelebi veya Evliya Çelebi eserlerinde Gölcük adası ve batık şehir hakkında bilgi vermekte ve birbirlerini doğrulamaktadır. Bu harabeler durgun havalarda suların içinde kolaylıkla gözükmektedir. Hazar hidroelektrik santralının yapılmasıyla Hazar gölündeki su seviyesinin alçalmasıyla 1970'li yıllarda batık şehir daha belirgin bir şekilde gözükmeye başlamış olup, burada çeşitli inceleme ve araştırmalar yapılmıştır. Batık şehir ve ada çevresi yetkili makamlarca koruma altına alınmıştır.

Deniz tesirine kapalı ve yüksek dağlarla çevrili olan Doğu Anadolu Bölgesinde çok sert bir kara iklimi görülür. Bilhassa kış mevsimi uzun ve şiddetli geçer. “Bölge bu coğrafya özellikleri ile her ne kadar denizden mahrum ise de termalizm gibi turizm değerleri bakımından zengindir.” Bu zenginliklerden biri de Hazar gölüdür.

Hazar Gölü Doğu Anadolu'daki diğer göllerimize göre birtakım avantajlara sahiptir. Bu avantajların başında konumu gelmektedir. Nitekim Diyarbakır'a 129 km, Malatya'ya 124 km, Elâzığ iline ise 28 km'lik bir mesafede yer alır. Ayrıca turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu Temmuz-Ağustos aylarında ortalama sıcaklık değerleri 36 santigrat derecedir. Bu mevsimde bu yöreler Türkiye'nin en sıcak bölümünden birine karşılık gelir. Bunaltıcı sıcaklardan kaçmak ve suya girerek serinlemek isteyenler için önemli bir yerdir.

Sivrice İlçesi, turizm sezonunda çevredeki il merkezlerinden daha serindir. Bu özelliği ile de çevre halkını cezbeden gölün, yaz ayları ortalama sıcaklığı 24 santigrat derecedir. Ayrıca ulaşım kolaylığı ve az da olsa Orman işletme müdürlüğünün oluşturmaya çalıştığı korulukların varlığı, buranın turizm bakımından önem kazanmasına neden olmuştur.

Hazar gölünün turizm potansiyeli çok önceleri dikkati çekmiştir. Nitekim 1937 yılında trenle göl kıyısından geçen ulu önder Atatürk'ün Hazar gölü için “Burayı Doğunun Yalova'sı yapacağım” dediği kaydedilmektedir. Ancak göl kıyısında tesisler 1948 yılında Etibank tarafından Ergani Bakır İşletmeleri ve Şark kromları tesislerinde çalışan personelin dinlenmesi için plaj köy yakınlarında yaptırılmıştır. Bunu 1960 yılında yapılan karayolları kampı ile Türkiye Petrolleri (TPAO) kampı izlemiştir.

Gölün asıl önem kazanması 1960'lı yılların ortasında Elâzığ-Diyarbakır karayolunun göl kıyısını takip eden yeni güzergahının açılmasıyla olmuştur. Daha sonraki yıllarda gölün etrafında özel ve kamu kuruluşlarına ait birçok kamp, mesire ve dinlenme yerleri yapılmıştır. Bugün dahi gölün etrafında hızlı bir yapılaşma mevcuttur.

II. Sosyo-Ekonomik Durum ve Demografik Yapı

İlçedeki başlıca ekonomik faaliyetler tarım ve hayvancılıktır. Az eğilimli alanlar ile vadi tabanları tarımsal faaliyetlerin görüldüğü başlıca alanlardır. Kürkderesinin aşağı çığırındaki yerlerde kısmen sulamalı tarım alanları yer alır. Ayrıca bazı köylerimizde de kaynak sularından yararlanılarak sulamalı tarım yapılmaktadır. Buna rağmen tarım alanlarının büyük bir kesiminde kuru tarım görülür. Ayrıca; tarımla uğraşan çiftçiler yan uğraş olarak da hayvancılık faaliyetlerinde bulunmaktadırlar.

İlçedeki diğer ekonomik faaliyetleri ise sanayidir. Bu sanayi ise daha sonra kapanan TÜGSAŞ (Türkiye Gübre Sanayi) fabrikası ve özel şirketlere ait olarak faaliyet gösteren tuğla fabrikaları bilhassa ilçe merkezinde oturanların bir kısmının geçim kaynağı halindedir. Bunlardan başka ilçeye bağlı Uslu köyünde ilkel olarak yapılmakta olan çanak-çömlek ve Kayapınar, Üğrük, Dikmen ve Çatakkaya köylerinde ipekböcekçiliği yöre halkının önemli geçim kaynaklarının başında gelir.

Toplam 6563 hektar alanda tarımsal faaliyet sürdürülmekte olup bu alanın 2550 hektarı sulanabilmekte 4013 hektarlık alanda ise kuru tarım yapılmaktadır. Engebeli arazinin geniş yer kapladığı sahada, ancak sınırlı alanlarda sulamalı tarım yapılabilmektedir. Susuz tarlalarda; buğday, arpa, üzüm, mercimek, nohut, burçak vs en fazla yetiştirilen ürünlerdir.

İlçenin kırsal kesimlerinde tarımdan sonra ikinci sırada yer alan ekonomik faaliyet hayvancılıktır. İlçede Kavak, Kamışlık, Akbuğday, Elmasuyu, Alaattin, Aşağı Çanakçı ve Yukarı Çanakçı köylerinde hayvancılık geçim sağlamada birinci sırayı alırken diğer köylerde ikinci sırayı almaktadır. İlçede ahır hayvancılığı henüz pek gelişme gösterememiştir. İlçe merkezinde ve bazı köylerde modern ahır yapımları son yıllarda yapılmaya başlanmıştır.

Hayvancılık faaliyetlerinin büyük bir kısmı mera hayvancılığı şeklinde sürdürülmektedir. İlçede yapılan hayvancılıkla ilgili diğer uğraşlar ise kümes hayvancılığı, arıcılık, ipekböcekçiliği ve arıcılıktır.

Elâzığ ilinin kırsal kesiminde bal üretimi birçok hanenin önemli bir geçim kaynağıdır. Elâzığ'ın her ilçesinde bal üretimi yapılmakla birlikte en fazla üretim merkez ilçe, Sivrice ve Karakoçan ilçelerinde yoğunlaşmıştır.

İlçe bir göl havzası olması sebebiyle, balıkçılığın önemli bir faaliyet olması gerekirdi. Fakat Diyarbakır yolu üzerinde “Balıkevi” diye anılan ve sayıları ancak onu bulan balıkçı lokantalarının kendi ihtiyaçları için tuttukları balıklar ve Sivrice ilçe merkezinde bulunan bir kaç kişi dışında balıkçılıkla ilgilenen yok gibidir. Gölde; İnci Balığı, Kara balık, Sarıbalık, Benekli İnci Balığı ve son yıllarda üretilen aynalı sazan türü balıklar bulunmaktadır. Bunlardan bilhassa Kara balık ve Aynalı Sazan ekonomik değeri yüksek olan balık türleridir.

Ticari bakımdan çevresine gereken hizmetleri ulaştıramayan Sivrice'ye, idari bakımdan bağımlı olan 50 köy yerleşmesi idari işleri dışında diğer birçok işleri için direkt olarak Elazığ'la ilişki içindedirler. Ticari yönden Sivrice'ye kısmen bağımlı olan köy sayısı sadece 10 tanedir. Sağlık ve kültürel bakımdan Sivrice ile ilişkisi bulunan köyler de bu 10 köydür. Kısacası Sivrice, idari bakımdan kendisine bağlı olan 50 köyden sadece 10 tanesini ticari, kültürel ve sosyal yönden de etki sahası içine alabilmektedir.

Turizm açısından, Hazar Gölü çevresi bilhassa Elâzığ ve Diyarbakır'ın önemli bir rekreasyon ve sayfiye yeri olarak önem taşımaktadır. Gölün turizm potansiyelinden yararlanmak amacıyla göl çevresinde birçok tesisler oluşturulmuştur. Doğal ve kültürel potansiyeli turizme elverişli olan Hazar Gölü kıyılarına 1945'den bu yana 30 kadar kamu kuruluşu tarafından dinlenme tesisleri kurulmuş ve yenilerinin kurulması yönünde girişimler sürmektedir. Ayrıca, son yıllarda başlayan yazlık ev yapımı hızla devam etmektedir. Tüm bu durumlar karşısında göl çevresinde birçok problem oluşmaya başlamış ve giderek büyümektedir.

İlçe oldukça kaliteli içme sularına sahiptir. Eskiden Elazığ'ın Karaçalı içme suyu bu ilçeden temin edilmekteydi. Bugün şişeleme tesisleri yapılarak bu su memba suyu olarak satışa sunulmaktadır.

Sivrice nüfusu 2021 yılına göre 7.703. Bu nüfus, 3.819 erkek ve 3.884 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: %49,58 erkek, %50,42 kadındır. Çevre Şehircilik Bakanlığı 2040 yılı Çevre Düzeni Planına göre, Sivrice ilçesi toplam, kentsel ve kırsal nüfus projeksiyonlarının 2040 yılı için hesaplanan ortalamaları aşağıdaki şekilde oluşmuştur.

Tablo. Elâzığ İli Sivrice İlçesi Kırsal, Kentsel ve Toplam Nüfus Projeksiyonları.

Yıl Kırsal Nüfus projeksiyonu Kentsel Nüfus Projeksiyonu Toplam Nüfus projeksiyonu

2010 5 248 4 469 9 680
2015 4 209 4 589 8 561
2020 3 243 4 715 7 498
2025 2 340 4 845 6 485
2030 1 872 4 981 5 517
2035 1 601 5 121 4 591
2040 1 369 5 268 3 703

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) politika, strateji ve kamu uygulamalarına girdi sağlamak amacıyla, Türkiye'deki Düzey-2 bölgelerinin, illerin ve ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişliklerini nesnel olarak ölçen ve karşılaştıran analiz çalışmalarının 2022 yılı sonuçlarına göre, Sivrice ilçemiz, gelişmişlik sıralamasında 973 ilçe içerisinde 755. sıradadır.

Daha öne Çevre Şehircilik Bakanlığı tarafında yapılan ve halen yürürlükte olan, Malatya, Elâzığ, Bingöl, Tunceli Planlama Bölgesi 1/100.000 Çevre Düzeni Planı çalışması kapsamında çevre düzeni planının hedef yılı olan 2040 yılına kadar nüfus projeksiyonları da yapılmıştı. İlçelerin nüfusları da aynı şekilde, nüfus projeksiyonları en küçük kareler, bileşik faiz ve aritmetik yöntem sonucu elde edilmiş ve bu üç yöntemin ortalaması alınarak ortalama projeksiyon ilçe nüfus sonucuna ulaşıldığı iddia edilmişti. 2040 yılı projeksiyon nüfuslar elde edilirken, 1980 – 2010 yılları arasındaki nüfus hareketliliklerinin ortalamalarını almış ve genel bir ortalama bularak 2040 yılı tahmini nüfus artışına bu şekilde ulaşmıştı. İlçelerin büyüme ortalaması bulunan değeri ve tahmini 2040 öngörüsü planda bu kriterler çerçevesinde yer almış, nüfus hesaplamaları yapılmıştı.

2040 Yılı Elazığ'ı Bitirme Planı olarak itirazda bulunduğumuz bu gelecek planlamasına şimdi bakıldığında, ne kadar yanlış öngörüler içerdiği görülecektir. 2040 Planına, 2034 Yılı SİVRİCE'NİN KURTULUŞ PLANI ile müdahale etmeliyiz.

Sivrice ilçemizin küçülmesine, köylerin boşalmasına, gelecekte göç vererek nüfusun azalmasına müsaade edemeyiz ve Sivrice'nin geleceğini belirlemek, Sivrice'nin Kurtuluş Planını birlikte hayata geçirmek için elbirliği, güç birliği ile mücadele etmeliyiz.

III. Sivrice'nin Güçlü Yönleri

1. Tarımsal üretime duyarlı, her türlü meyve ağacı ve bitkinin oluşumuna uygun toprak yapısı.
2. Kaymakamlık ve Belediyenin kalkınma için iş birliğine açık olmaları.
3. Kadınların sosyal hayata ve iş yaşamına dâhil olmaya istekli olmaları.
4. Doğal ortam ile hava koşullarının, tarıma ve ürün çeşitliliğine imkân sağlaması.
5. Su miktarının yeraltı ve üstünde yeterli oluşu.
6. Organik tarım ve iyi tarım stratejilerinin belirli ölçüde bilinip, uygulanması.
7. Zengin bir doğal ve beşerî turizmin oluşu.
8. Hayvancılığın birçok kişi tarafından yapılması (Özellikle Arıcılık).
9. Mantar üretimi için yeteri kadar kapalı alan ve uygun hava koşullarının bulunması.
10. Hazar gölünün etrafının plaja elverişli olmasından dolayı turizme katkı sağlaması.
11. Yerel aktörlerin uyum içinde ve iyi ilişki içinde olmaları.
12. Göl balıkçılığındaki gelişme ve yaygınlaşma faaliyetleri.
13. Tarihi, kültürel ve doğal yapı ve değerlerin zenginliği (kayak merkezi, ormanlık alanlar, Hazar baba dağı).
14. Hazar gölü etrafında kamp alanlarının, mesire ve piknik yerlerinin bulunması.
15. Göl sayesinde su sporlarının yapılıp geliştirilmesi.

IV. Sivrice'nin Zayıf Yönleri

1. Tarımsal arazilerin engebeli ve parçalı bir şekilde bulunması.
2. Tarıma elverişli düzlük alanların kısıtlı olması
3. Tarım ürünlerinin ilaçlanmalarının artması.
4. Ürün sigortalarının yetersizliği ve tarım sigortası hakkında yöre halkında yeterli bilgili olmayışı.
5. Sera üretiminin yeterince yaygın olmayışı.
6. Ana ürün haricinde üretilen çeşitli ürünlere ilgi ve merakın olmaması.
7. Bölgede yerel ürünleri işleyebilecek tesisin bulunmaması.
8. Ürünlerin üretiminden sonra paketleme faaliyetinin olmaması
9. Üretimi yapılan ürünlerin pazarlama alanının bulunmaması.
10. Turizm yerlerinde konaklama imkanının bulunmaması.
11. İşsizliğin fazla olması.
12. Bölgede sahip olunan kültürel, ekonomik, tarımsal ve turizm alanlarının tanıtımının yapılamaması.
13. Arıcılığa bölge halkından ziyade başka illerden gelen konar-göçer arıcılığın fazla olması.
14. İnsanların bilinçsiz davranarak balık avlanma yasağına dikkat etmemeleri.
15. Ulaşımın ilçe köylerine kısıtlı olması.
16. Hazar Gölü mevcut Kayak Tesisinin yeterince aktif kullanılmaması ve tanıtımının yapılamaması.
17. Hazar Gölünde balıkçılığın yeterli düzeyde olmaması.
18. Uluslararası Hazar Şiir Akşamları organizasyonuna ara verilmesi.
19. İşsizlik ve hizmet yetersizliğinden dolayı dışarıya göç verilmesi.
20. Su sporları konusunda yeterli altyapının olmaması.

V. Sivrice İçin Fırsatlar

1. Sivrice'nin göl kenarına kurulu bir ilçe olması,
2. Sivrice depremi sonrasında yenilenen yapı stoku,
3. Her türlü tarıma dayalı üretim için uygun alanların ve tarıma elverişli yerlerin bulunması,
4. Yamaç paraşütü, dağcılık, su sporları gibi ekstrem sporların olması,
5. Çadır turizmine ilişkin yapılan altyapı çalışmalarının kirliliği azaltması,
6. Hazar Gölü'nün suyunun tarımsal ve içme amaçlı kullanılamaması,
7. Hazar Gölü'ne dökülen katı atıkların kontrol altına alınmaya çalışılması,
8. Hazar Gölünün çevresindeki yazlıklar için kanalizasyon ve arıtma zorunluluğunun getirilmesi,
10. Sivrice'de içerisinde, arıcılık ve hayvancılık faaliyetlerinin yapılma potansiyeli,
11. Su altı sporları için Hazar Gölü‟nün ciddi bir potansiyel olması,
12. Sivrice'de meraların bulunması ile küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığa uygun alanlar bulunması,
13. Sivrice'de, mevcut sanayi tesislerinin ekonomik açıdan fayda sağlaması,
14. Sivrice'de tahıl ve baklagil yetiştirilmesi; ayrıca meyve ve sebzeciliğin yapılması,
15. Sivrice'de dört mevsim turizm faaliyetleri yapılabilecek imkanların bulunması,
16. Hazar Baba Dağında mevcutta, Kayak tesisinin bulunması,
17. Sivrice'de su sporlarına ilişkin potansiyelin bulunması,
18. Sivrice'nin ulaşım açısından önemli kavşak noktalarından biri olması,
19. Sivrice Depreminin ardından yapı denetimlerine önem verilmesi,
20. Bakanlıklar ve Uluslararası kuruluşların desteği ile Hazar Gölü Havzanın korunmasına ve geliştirilmesine ilişkin projelerin üretilmesi,
21. Hazar Gölü ve etrafının 1.2.3. derece doğal sit alanı olması,
22. Havza Koruma Eylem Planı altlığında, yörenin özelliklerini dikkate alan imar planlarının yapılmasına fırsat doğması,
23. Sivil Toplum Örgütleri ve Kamu kuruluşlarının ağaçlandırma çalışmalarının yapılması,
24. Sivrice'de flora ve fauna çeşitliliğinin bulunması,
25. Hazar Gölü'nün Havzasında kültürel ve arkeolojik değerlerin (Batık Şehir) bulunması,
26. Havza içerisinde Turizm çeşitliliğinin bulunması,
27. Hazar Gölü'nün su ulaşımına müsait olması,
28. Kamu Tesislerinin halk kullanımına açılmasıyla doğabilecek ciddi bir turizm potansiyelinin bulunması,
29. Sivrice'de organik tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi.

VI. Sivrice İçin Tehditler

1. Çeşitli koruma statülerine tabi olan Hazar Gölü‟nün ve çevresinde, yasal düzenlemelerdeki zorlayıcı şartlar ve yerel yönetimlerin yaptırım ve denetim gücü eksikliğinden dolayı kaçak ve düzensiz yazlık yapılması Denetimsiz ve sağlıksız yapılaşmalar
2. Altyapı yetersizliğine bağlı olarak su ve toprak kirliliği
3. Kıyı ve çevresinin doğal yapısının bozulması
4. Kamunun kullanması gereken yerlerin diğer insanların mekanlardan faydalanabilmesinin engellenmesi,
5. Göl kıyısına duvar, çit vb. çekilmesi sonucu kıyının doğal yapısının bozulması,
6. Hazar Gölü çevresinde tarımsal alanlardan atıkların, bitkisel organik gübrelerin (hasat artıkları vb.), hayvansal organik gübrelerin, kimyasal gübrelerin (azot, fosfor ve potasyum gibi besin maddeleri) ve pestisitlerin suya karışması
7. Hasat dönemi sonrası tüm tarım alanlarında anız yakılması sonucunda, toprak kalitesi bozulması, tarlaların içinde ve sınırlarında yer alan birçok kuş türünün olumsuz etkilenmesi
8. Yüksek eğime sahip alanlarda ormanların azaltılması, ormanlık alanlarda uzun süreli ve yoğun ağaç kesiminin yapılması,
9. Aşırı erozyondan dolayı gölün tabanının dolması,
10. Derelerin yüksek debiye sahip olması ve tarım alanlarında eğim yönünde sürüm ve salma sulama yapısı,
11. Kazar Gölü havzasında erozyon sonucu suların tabanının dolması gölün kirlenmesine olumsuz etkisi
12. Hazar Gölü ve çevresinde eski ve yeni dere yataklarından kaçak kum alınması sonucunda kıyının doğal yapısı bozulması ve balıkların üreme alanlarının tahrip olması,
13. Hazar Gölü‟nün kıyı bölgelerinin hemen hepsine köylerden veya çevreden toplanan doğal ve evsel kökenli atık sular, kanal veya dere/ırmak vasıtasıyla gelmesi ve çoğunlukla arıtma işleminden geçmeden doğrudan Göl'e karışması
14. Akarsular ile birlikte özellikle ilkbahar sonlarına doğru, oldukça yüklü miktarlarda inorganik madde (toprak, kum vs.) ve besin tuzu (tarlalardan yıkanan suni ve dogal gübre, evsel atıklar, azot ve fosfat bileşikleri vb.) Göl‟e taşınması
15. Sivrice'nin kanalizasyon sularının biriktirildiği çukurlardaki atık suların, açıktan ve sızma yoluyla göl sularına karışması
16. Hazar Gölü Havza sınırları içerisinde kalan, ilçe, belde veya köy yerleşimlerinin denetim boşluğunu da kullanarak ranta yönelik, göle zarar veren faaliyetler sergilemesi
17. Hazar Gölü Havzası'ndaki belediye ve köy yerleşim yerleri yeterli kaynağa sahip olamadıkları için imar ve çevre konusundaki arıtma, kanalizasyon gibi çeşitli tesisleri yapmada yetersiz kalması ve büyük parasal sıkıntılar yaşaması
18. İdari yönden gölün korunması ve kullanımı ile ilgili çalışmaları yapan ve yapması gereken çeşitli kurumların olması ve kurumlar arası koordinasyon eksikliğinden kaynaklanan pek çok sorunun olması
19. Göl suyunda kirliğin meydana gelmesi
20. Göl ve çevresinde, gölün korunması ve kullanılmasından yetkili kurumlar birbirleriyle iletişim kurmadan koordinesiz bir şekilde projeler üretmesi ve bunları uygulamaya çalışması
21. Göl çevresinde, yapılaşma ve sit kararlarının ve Göl'den su alma yapılarının da farklı olması
22. 1. Derecede deprem bölgesinde olması,
23. Tarıma dayalı üretimde toprağa verilen kimyasalların hem çevreye hem de hayvanlara ciddi zarar vermesi ve bu nedenle organik tarımın giderek azalması.
24. Miras arazileri ve tapusu olmayan arazilerinin yoğun olması.
25. Gerek üretim, paketleme gerekse pazarlama alanında alınması gereken makinelerin fiyatlarının yüksek olması
26. Balıkçılığın bilinçsiz bir şekilde yapılması.
27. Hava koşullarının üretilen ürünlerin miktarında ve fiyatlandırılmasında etkili olması.
28. Alternatif ürün bulmadaki sorunlar,
29. Tarımda kullanılan gübre ve pestisitin Hazar gölünü kirletmesi,
30. Tarım alanlarının erozyondan dolayı yok olması,
31. Yaz aylarında iç turizmden dolayı artan katı atıkların göle dökülmesi.
32. Düzenli katı atık depolama sistemlerinin bulunmaması,
33. Mevcut plajların yapılaşma açılarak veya bakımsızlıktan dolayı tahrip edilmesi,
34. Göl çevresindeki arıtma tesislerinin yetersiz kalması,
35. Sızdırma çukurları ve fosseptiklerinin inşaat ve bakımının yeterince yapılmaması,
36. Hazar Gölünün etrafının düzensiz ve plansız yapılaşması.
37. 1.Derece deprem kuşağında yer alan havza içerisindeki yapı stokunun kalitesine dikkat edilmemesi.
38. Yeni yapılan yapıların ruhsatsız, kaçak ve imar planına aykırı olarak yapılması
39. Hazar Gölü Havzasının Korunmasına ilişkin önlemlerin alınmaması.
40. Hazar Gölünün korunmasına ilişkin kurumlar arasında koordinasyon eksikliğinin bulunması.
41. Gölü besleyen kaynakların yaz aylarında kuruması ve su kaynaklarının yetersizliği
42. Hazar Gölü Havzasının orman varlığı açısından fakir olması.
43. Hazar Gölü altındaki batık kent ile ilgili ciddi bir araştırmanın yapılamamış olması.
44. Bilinçsiz tarımsal faaliyetler,
45. Evsel ve endüstriyel atıklar,
46. Doğal dengenin bozulması,
47. Yasal mevzuat sorunları,
48. Hazar Gölü ve havzasına yönelik üst ölçekli planların olumsuz etkileri
49. Hazar Gölü Havzası sınırlarının ve sorunlarının doğru tespit edilmemesi
50. Hazar Gölü, yağış havzası ile bir bütün olarak ele alınmalı, havzadaki noktasal ve yayılı kirletici kaynaklar tespit edilmemesi, göle boşalan dere ve çaylara katı atıkların boşaltılması
51. Hazar Hidroelektrik Santrali'nin gölün ekolojik dengeyi bozacak derecede su seviyesinin düşmesine sebep olması
52. Hazar Gölü ve çevresinde günübirlik veya mevsimlik rekreasyonel amaçlı kullanım nedeniyle çevre tahribatı ve kirlilik meydana gelmesi
53. Özellikle Sivrice kıyısında hiçbir altyapı tesisi olmadan denetimsiz ve yoğun kullanım sonucu çöp sorunu ve altyapı eksikliğinden kaynaklanan çevre tahribatı ve kirlilik
54. Yerli nüfusu gittikçe azalan Hazar Havzası, nüfusun ekonomik açıdan düşük gelir grubuna dahil olması, eğitim seviyesinin düşüklüğü gibi sebeplerden dolayı Koruma bilincinin oluşmasını olumsuz etkilemesi
55. Hazar Gölü ve Havzasının Korunmasına ilişkin, kurumlar arasındaki iletişim yetersizliğinden kaynaklanan olumsuz durum, koruma konusundaki organizasyonlara halkın katılmasına imkan verilmemesi

VII. Sivrice İçin 2034 Yılına Kadar Hayata Geçirilmesi Gereken Projeler

1. Hazar Gölünün en önemli problemi denetim boşluğudur. Göl çevresi üç ayrı ilçeye (Sivrice-Maden-Merkez) bağlı köylerin ve Sivrice Belediyesinin sınırları içindedir. Bu nedenle tüm göl çevresinde, belirli bir kuruluşun denetimi söz konusu değildir. Bu durumdan kaynaklanan denetim eksikliği gölün en önemli sorunudur. Bunu giderebilmek için belirli bir kuruluşun ya da valilik emrinde oluşturulacak özel bir yönetimin kurulması şarttır. Ancak o zaman Hazar Gölünde turizmin düzenli bir şekilde gelişmesi mümkün olabilir.
2. Göl çevresinde bugün için en göze çarpıcı sorun, piknik yapmaya gelenler ile çadır kurarak dinlenenlerin çevreye bıraktıkları çöplerdir. Bu çöpler zaman zaman çirkin manzaralar oluşturmakta ve zamanla göl sularına karışarak günlerce su yüzeyinde kalmaktadırlar. Bu durumun ortadan kaldırılması için piknik yerlerinin ve çadırlı kamp alanlarının denetlenmesi ve çöplerinin toplanmasını sağlayan bir kuruluşun oluşturulması gerekmektedir.
3. Kamu kuruluşu tesisleri hat safhadadır. Bugün göl çevresi adeta kamu kuruluşlarının istilası altındadır. Hazar Gölünün çevre düzeni planı hazırlanmış olmasına rağmen, bu plana uyulmamakta ve plan üzerinde günübirlik kullanıma ayrılmış olan yerler üzerinde de kamu kuruluşlarınca tesis kurulmaktadır. Bu tür uygulamalar devam ederse ileride serbestçe göle girilebilecek kıyı şeridi kalmayacaktır. Bu nedenle kamu kuruluşu tesislerinin daha fazla artmasına izin verilmemelidir. Mevcut olanların alanları, sahil şeridini açık tutacak şekilde daraltılmalı ve bu tesisler içinde günübirlikçilerin kullanımlarını artırmak amacıyla yeni tesisler eklenmelidir.
4. Gün geçtikçe sayıları artan yazlık evlerin, kıyıdan belirli bir uzaklıkta ve sahil şeridini kapatmayacak biçimde yapılmasında sakınca yoktur. Ancak bu tür yapıların kanalizasyon ve diğer atıkları kontrol altında bulundurulmalıdır.
5. Konaklama tesislerinin sayıca ve kalitece artırılması gerekmektedir. Bu tür tesis yapacak girişimcilerin devletçe desteklenmesi (kredi ve proje yardımı gibi) gerekmektedir.
6. Çadır kurarak dinlenmek isteyenlerin taleplerini karşılayabilecek; duş, tuvalet, içme suyu, elektrik vs. gibi altyapı ihtiyacı karşılanmış kamping alanları oluşturulmalıdır.
7. Günübirlikçilerin serbestçe yararlanabileceği boş alanların daraltılmaması gerekmektedir. Bu amaçla bilhassa gölün güney sahilinde Sümerbank tesisleri ile DDY tesisleri arasındaki kısımda hiçbir tesisin yapımına izin verilmemelidir. Ancak piknik alanı olarak ayrılacak alanların belirlenmesi ve buraların denetlenmesi şarttır.
8. Gölden yararlanmayı artırmak için, göl çevresinde spor tesislerinin yapımına ağırlık verilmelidir. Bu amaçla yapılacak tesisler su sporlarına yönelik olabileceği gibi hem su sporlarına hem de kara sporlarına yönelik olmasında fayda vardır.
9. Göl çevresinde birkaç yere, sandalla dolaşmak, kürek yarışı yapmak isteyenlerin ihtiyacını karşılayabilecek küçük iskeleler kurulmalıdır.
10. Hazar Gölünün ulaşım imkânlarının elverişli olduğunu belirtmiştik. Ancak bilhassa günübirlikçilerin yararlandığı güney sahilin ulaşımı bozuk bir stabilize yolla sağlanmaktadır. Bu yolun düzenlenerek asfaltlanması için 1988'de girişimlerde bulunulmuş, hatta yolun yapımına başlanmış fakat daha sonra bu proje gerçekleştirilmemiştir. Bu yolun bir an evvel tamamlanarak hizmete açılması ile gölden günübirlik olarak yararlananların bu kıyılardan daha fazla faydalanmasına imkân tanıyacaktır.
11. Hazar gölündeki batık şehre geziler düzenlenmesi
12. Hazar gölü çevresinde su sporlarının ve gezi turlarının yapılabileceği liman oluşturulması
13. Hazar gölü kumsal alanının plaj niteliğine kavuşturulması
14. Hazar baba alanına modern kış sporları tesisleri kurulması (tele kabinli taşıma, dağcılık, yayla turizmi, vb.)
15. Hazar gölü çevresinde karayolu ile göl arası II. derece doğal sit alanı olduğundan konut yapımına izin verilmeyip sadece turizme ve hizmete yönelik uygulamaların yapılması,
16. Doğal sit alanı içindeki kamp tesislerinde ve yeni yapılacak turistik tesislerde arıtma tesisi yapılması,
17. Kıyı şeridinin halka açık tutulması, yeşillendirilmesi ve günübirlik kullanıma uygun düzenlenmelerin yapılması,
18. Hazar gölü ve çevresinin (Kültür ve Turizm Merkezi olarak ilan edilmeyen bölümlerinin) Kültür ve Turizm alanı ilan edilmesi,
19. Göl kıyısındaki yapılaşmaların kontrol altına alınması,
20. Göl çevresinde gerçekleştirilecek tesislerin yapımı aşamasında gölün kirlenmesini önleyici tedbirlerin öncelikle alınması,
21. Gölün güney kesimindeki yolun asfaltlanması,
22. Kilise Adası ve çevresinde bulunan batık kentte araştırma ve kazı çalışmalarının başlatılması,
23. Göl kıyısında yelken, yüzme, sörf ve kampçılık eğitiminin verileceği gençlik ve spor merkezleri kurulması,
24. Plajlarda kıyı düzenlemesi yapılması.
25. Kanalizasyon sistemlerinin işletme sorunları ortadan kaldırılması ve Sivrice İlçesi Atıksu Arıtma Tesisi en kısa zamanda işletmeye alınması.
26. Yaz aylarında iç turizm nedeniyle katı atık miktarı artmaktadır. Mahalli İdareler Birliği tarafından atıklar toplanmakla birlikte karayolu boyunca bırakılan konteynırlar yetersiz olduğundan yol boyunca çöp yığınlarına rastlanmaktadır. Konteynırlar ve alınma sıklığı arttırılması.
27. Derelerden gelen ve göldeki yüksek konsantrasyonlu askıda katı madde göz önüne alınırsa göl havzasında erozyon söz konusudur. Bu nedenle ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmeli ve topraklar tesviye eğrilerine paralel sürdürülmelidir.
28. Havzada gübre ve pestisit kullanımı kontrol altına alınmalıdır. Tarımsal alanlarda kullanılan gübrelerin miktar ve kalitesi, toprağın besin değeri, yetiştirilecek bitki türüne göre belirlenmeli, aşırı gübre kullanımı önlenmelidir.
29. Arıcılıkla ilgili eğitimlerin verilmesi,
30. Balıkçılık ve turizm amaçlı tekne üretiminin teşvik edilmesi ile istihdama katkı sağlayabilecek eğitimlerin düzenlenmesi,
31. İlçelerde yamaç paraşütü, kayak, su sporları ve bisiklet yarış ve turları düzenlenip sosyal aktivitelerin arttırılması,
32. Hazar Baba kayak merkezine turistik bir konaklama ve tesis ihtiyacının karşılanması,
33. Hazar gölü çevresine beyaz kum dökülerek plaj görünümü elde edilmesi,
34. Tüm alt yapı tesislerine ait CBS(Coğrafi Bilgi Sistemleri) ortamında veri tabanı oluşturması,
35. Sivrice'nin organik tarım uygulamaları potansiyellerini tespit edilmesi,
36. Çiftçilere organik tarımla ilgili eğitimlerin verilmesi,
37. Sivrice'de yerel ürünlerin üretiminin teşvik edilmesi ve ürünlerin pazarlanma imkanlarının geliştirilmesi,
38. Hazar Şiir Akşamları ve Su Sporları için alt altyapı tesislerinin oluşturulması,
39. Hazar Gölü Havzasından sorumlu, kurum, kuruluş ve şahısların belirlendiği bir Havza Yönetim Planı hazırlanması
40. Havza Yönetim Planın uygulanması ve halk katılımının da sağlanabilmesi için bilinçlendirme ve tanıtım organizasyonları yapılması,
41. Hazar Gölü Havzası sınırları ve koruma alanı sınırları; doğal unsurlar (jeolojik, fiziki, jeomorfolojik vb.) dikkate alınarak belirlenmelidir. Bu sınırların belirlenmesinde havzanın sosyo-kültürel, tarihi ve ekonomik yapısının göz önünde bulundurulması,
42. Hazar Gölü Havzası içerisindeki mevcut Kanalizasyon ve Atık Su Arıtma Tesisleri rehabilite edilerek, gerekli alanlarda altyapısının oluşturulması,
43. Hazar Gölü‟nün su kalitesinin ve doğal dengesinin bozulmaması için yerleşmelerin ve tesislerin kanalizasyon atıkları göle ve gölü besleyen dere ve çaylara verilmemesi,
44. Sivrice ilçesi ve Gezin'in kanalizasyon tesisleri rehabilite edilerek, kanalizasyon tesisi olmayan kasaba ve köylerin kanalizasyon sistemlerinin acilen yapılması,
45. Hazar Gölü çevresinde olan veya gölü etkileyen tüm tesislerde arıtma tesislerinin kurulup işletilmelerinin sağlanması,
46. Düzenli katı atık depolama alanları yapılması,
47. Havzadaki evsel atıklar ve endüstriyel atıkların döküldüğü akarsulara dahil olduğu noktalar ve arıtıma tabi tutulmayan kanalizasyon hatlarının göle ulamasının engellenmesi,
48. Hazar Gölü Havzasında kirletici kaynaklar tespit edilerek kirliliğin önlenmesine yönelik olarak; Katı Atık Yönetim Planı hazırlanması, hazırlanan planın, uygulanmasını sağlamak için Kirlilik Değerlerinin sürekli ölçüleceği Üniversite ve yerel idari birimlerin sorumluluğunda olacak Kirlilik gözlem merkezinin kurulması,
49. Havza içerisindeki içme suyu altyapısının yetersiz olmasından dolayı yaşanan zehirlenme ve su kesintilerinin giderilebilmesi için mevcut içme suyu altyapısının rehabilite edilmesi ve suyun kalitesinin sürekli kontrol edilmesi,
50. Yerli halka yönelik, organik tarım ve hayvancılık konularında bilinçlendirilmesine ilişkin eğitimler verilmesi, bu sektörlerdeki girişim talepleri düşük kredilerle desteklenmesi,
51. Hazar Gölü Havzasının tüm değerleri ile ulusal ve uluslararası ortamda tanınmasını sağlanması,
52. Sürdürülebilir turizm olanaklarının geliştirilmesi amacıyla doğal ve arkeolojik sit alanların koruma kullanma dengesi içerisinde rekreasyonel ve turizm değerlendirilmesine olanak sağlayacak günübirlik tesisler, doğa parkları, Batık şehirde tarih turizmi faaliyetleri, dalış organizasyonları, su sporları, kış sporları ve ekolojik turizm altyapısının sağlanması,
53. Halkın turizm konusunda bilinçlenmesini sağlayacak eğitim organizasyonları düzenlenmesi,
54. Hazar şiir Akşamları Organizasyonun yeniden başlamasının sağlanması,
55. Kültür Mirası açısından önemli bir değer olan Batık şehir hakkında üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve kamu kuruluşlarının ortak işbirliğinde araştırma yapılması,
56. Hazar Elektrik Santralinin, gölün ekosistemine verdiği zararlarının telafi edilmesi,
57. Havzadaki doğal, kültürel ve tarihi varlıkların korunmasının yanı sıra koruma ile uyumlu ve bölge insanı için gerekli olan turizm, rekreasyon ve kültürel faaliyetlere üst ölçekli planlarla olanak sağlanması,
58. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunca belirlenen Doğal ve Arkeolojik sit alanlarına ilişkin yerel idari birimler kontrolünde önlemler alınması, imar planlarına ve belirlenen sit sınırları içerisindeki aykırı yapılanmalara izin verilmemesi,
59. Üst ölçekli planların uygulanabilirliğinin sağlanması için havzada yasayan halkın geleneksel yasam tarzları ve yerel koşulları mutlaka göz önünde bulundurulmalı, halkın planlama sürecinde bilinçlendirilmesi,
60. Havza planlaması ve yönetiminin; bir yetkili organda toplanması ve bu yetkili kuruma ve yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri ve özel sektörün katılımının sağlandığı bir yönetişim modelinin geliştirilmesi,
61. Sivrice Belediyesi'nin havzaları koruma konusunda, yetkin ve yeterli uzman kadrolarının olması, yerel yönetimlerce hazırlanıp uygulanacak koruma projeleri özendirilmeli ve koruma alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının desteklenmesi,
62. Yerel kaynakların tespiti, ilgili istihdam alanlarının oluşturulması; mesleki ve teknik eğitimin teşvik edilmesi ve kalifiye işgücünün talebe uygun şekilde artırılması, beşerî sermayenin güçlendirilmesi, yerel girişimciliğin desteklenmesi,
63. İstihdam piyasasının dışına itilen kadınların mesleki eğitim, kurs gibi olanaklarla ilçe ekonomisine katılımlarının sağlanması,
64. Etkili su kullanım programlarının hazırlaması, su kaynakları planları, arazi kulanım planları ve diğer gelişme ve koruma eylemleri ile bütünleştirilmesi,
65. Su şebeke kayıplarının önlenmesi ve yağmur suyunun bir kaynak olarak kullanılması konusunda projeler geliştirilmesi.
66. Doğduğu ilçeye yatırım yapan, yapmayı düşünen sanayi üreticilerine ve iş insanlarına, SİVRİCE'YE YATIRIM SAFARİSİ yaptırılması,
67. Tarımsal sulama projeleri ile sürekli sulama probleminin çözülmesi,
68. Köy grup yollarının ıslahı ile Elâzığ ve ilçe bağlantı yollarının düzeltilmesi,
69. İl tarım ve ilçe tarım öncülüğünde köylerimizin tarımsal faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve alternatif tarım ürünlerinin sunulması,
70. Köylümüzün ürününü pazarlayabileceği alanlarının oluşturulması ve kontrol altında tutulması
71. Dışarıda yaşayan Sivricelilerin ilçede bahçeli bir ev sahibi olabilecekleri Uydu İlçe Projesinin hayata geçirilmesi,
72. Hazar gölü çevresindeki kamplarda, vatandaşların kontrollü olarak göle girmelerinin sağlanması amacıyla, “yaşam çizgisi” hattının çekilmesinin sağlanması.
73. Konaklama sorunu çözecek tesisler kazandırılması,
74. Ağaçlandırma sahalarının arttırılması,
75. Sivrice – Sakabaşı karayolunun standardının yükseltilmesi,
76. Sivrice Siverek bölünmüş yolu hayata geçirilerek Kuzey Güney ulaşım aksında da şehirlerarası yol güzergahı haline getirilmesi,
77. Bölgenin Adıyaman, Şanlıurfa Turizm rotasına dahil edilmesi,
78. Diyarbakır Karayolu ile Sivrice ilçesi arasında çay bahçeleri yürüyüş yolları ve yiyecek içecek mekanlarını içerecek sahil bandı oluşturulması,
79. Hazar Gölü çevresindeki düzensiz ve plansız yapılaşmanın kontrol altına alınması, Hazar Gölü ve çevresinin Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından I., II. ve III. Sit alanları oluşturması, bu konuda tedbirlerin alınması,
80. Kanalizasyon sistemlerinin işletme sorunlarının ortadan kaldırılması ve Sivrice İlçesi Atıksu Arıtma Tesisi en kısa zamanda işletmeye alınması, daha önce mavi bayrağa sahip olan Hazar Gölü'nün bugün bakteriyolojik açıdan III. Sınıf Su haline gelmiş olması bunu zorunlu kılması.
81. “Hazar Gölü Sulak Alan Yönetim Planı” (2011) çerçevesinde uygulama hedefleri ve faaliyetler tarihlere bağlı kalınarak gerçekleştirilmesi,
82. Gölün aylık-yıllık ortalama yağış, sıcaklık, buharlaşma, su miktarı ve seviye gibi hidrolojik özelliklerinin sürekli izlenerek kayıt altına alınması.
83. Göl su bütçesi ile yakın ilgisi olan ve değişik amaçlarla açılan kuyuların envanteri çıkartılarak çekilen su miktarlarının tespit edilmesi.
84. Göl çevresinden kaçak toprak alımlarının mutlak surette engellenmesi.
85. Ağaçlandırmada ve kirliliğin önlenmesinde kurumlar arası ve halkla iş birliğinin arttırılması.