Aşırı sakarlık varsa dikkat

Uz.Fzt. İmran Erkanat Toylan, aşırı sakarlığa dikkat çekerek, “Dispraksi gelişmekte olan çocuklardaki sakarlık, beceriksizlik durumunu değil, hareketin çok daha belirgin problemleri tanımlamak tercih edilmiştir” dedi.

Duyu Evi Fizyoterapi Hizmetleri Kurucu Müdürü Uz.Fzt. İmran Erkanat Toylan, dispraksi hareketlerin performans ve organizasyonunu, başlatmayı önleyen zorlukların tümünü kapsamak için kullanılan genel bir terim olduğunu ifade ederek, “Beyinden mesajların tam olarak vücuda iletilememesine neden olur ve aynı zamanda bilgiyi işleme kabiliyetinde sorun vardır. Dispraksi doğuştan olabileceği gibi, travma, inme gibi problemlerden sonrada olabilmektedir. Motor planların yapılmasındaki güçlükleri ve planlama silsilesindeki koordinasyon zorluklarını içerir. Mesajların vücuttan tam olarak iletilememesinin sonucu olan beyinin bilgiyi işleyememesiyle ilgili problemlerde açıkta görülür. Dispraksi doğuştan veya stroke (inme) veya travma gibi beyin hasarına yol açan hasarlardan olabilir. Birleşik Krallıkta, dispraksi terimi tipik olarak gelişimi diğerlerinden farklı olanları anlatmak içinde sıkça kullanılır. Dispraksi gelişmekte olan çocuklardaki sakarlık, beceriksizlik durumunu değil, hareketin çok daha belirgin problemleri tanımlamak tercih edilmiştir” diye konuştu.

Çocuğun motor becerilerinin, motor planlama becerileri ile aynı olmadığını kaydeden Toylan, “Çocuğunuzun motor becerilerini gösterdiği, yapabildiği pek çok fiziksel hareket vardır. Fakat eğer yapmak istediği zamanda yapmak istediği şeyi yapmakta sorunu var ise, motor planlama ile güçlüğü sahiptir. Belki de vücudunu her zaman istediği şekilde hareket ettiremiyordur. Yapmak istediği belli aktiviteleri yapmak ile ilgili sorun yaşıyordur. Bu aktiviteleri oluşturmayı başarabilmek onun için çok daha fazla çaba ve zaman gerektirebilir. Bazı tekrarlanan şablon motor hareketlere takılıp kalmış ve onları değiştirmek veya durdurmak ile ilgili zorluk yaşıyor olabilir. Bazen denememesine rağmen bazı değişik motor harekeleri çabucak yapabiliyor iken, bazı hareketleri istediğinde yapamayabilir. Patern olarak bazı hareketlere sahip olabilir ve takılıp kaldığı hareket paterni içinde yapmaya çalışır. Eğer bir çocuk, istediği bir nesneyi merdivenlerin tepesinde görürse, merdivenleri çıkıp istediği nesneyi alabilir. Ama eğer, merdivenlerden yukarı çıkmak için odaklanması ve nesneyi alması istenirse bu komutu yerine getirmede zorluk yaşayabilir. Burada ilgi ile alakalı iki farklı durum vardır. Birincisinde dispraksisine rağmen, çocuk uyarana karşı hareketi yapabilir. Fakat ikincisinde talep değiştiği karşı taraftan geldiği için çok daha planlama ve sıralı hareketlere odaklanması sebebi ile başarısız olur. Dispraksi nin bir başka karakteristik özelliği de çocuğunuzun rutin ve mutat (alışılmış) belli hareketleri olabilmesidir. Rutinin gücü, motor planlama becerisinden çok daha fazla olabilir. Hepimizin, otomatik pilota bağlayıp, gitmeyi planladığımız yer yerine, gitmeye alışık olduğumuz yere gitmemiz ile ilgili tecrübelerimiz vardır. Bu durumda ‘’ şapşallık yaptım’’ deyip, geri döneriz. Neyse ki bu çok sık olarak günlük hayatımızı olumsuz etkilemez. Ama çocuğunuzun durumu, onun günlük işlevlerini engellemeye yetecek derecede ciddi olabilir. Çocuğunuzun otomatik pilotu, onun niyetlerinden daha güçlü olduğu için, yapmak istememesine rağmen yaptığı bazı hareketleri olabilir. Ama bu dinamik çocuğa fonksiyonlarına hasar verebilecek kadar ciddi olabilir. Kendi kendini uyaran olarak tekrarlayıcı hareketler içinde olan bazı çocukların ‘’dispraksisi vardır” ifadelerini kaydetti.

Eğer bir çocuk çevre ile daha yakın ilişkiye girmek için çabalıyor ama açık bir talebe yanıt vermekte zorlanıyor ise dispraksiye sahip olduğu düşünülmekte olduğunu belirten Uz.Fzt. İmran Erkanat Toylan, “Hareketleri öğrenmesi uzun bir zaman alır. Sonrasında da, çocuk uygun olmadığı zaman bile öğrenilmiş o hareketlerle karşılık verir. Taleplere gecikmiş cevap vermesi - Zaman geçtikten sonra hareketi yapması. Çocuğunuz aşırı derecede tutarsızdır, bazen bir hareketi akıcı bir şekilde yapar ve bazen de aynı hareketti yapmak da büyük güçlüğe sahip olabilir. Sıklıkla eşleme egzersizlerini veya aynı tekrarlayan motor planlama gerektiren diğer aktiviteleri yapabilir. Taklit konusunda sıkıntı yaşar. Çocuğunuz hareketi oluşturmak için, eğer sizin elleriniz onun ellinden daha iyi çalışacağını düşünüyorsa sizin ellerinizi alır. Çocuğunuz, hareketler serisini öğrenmekte zorluk yaşar. Sıklıkla çocuk belirli hareketlerde alışılmamışlık gözükür. Bu motor becerilerinde çocuk hantal ve gecikmiş gözükür. Diğer pek çok motor becerisi normal gözükmesine rağmen yine de bu olabilir. Yazarken veya karalarken aynı, karışık veya anahtar kombinasyonları aşırı derece tekrar ve tekrar görünür. Çocuk sürekli ve tekrarlayıcı bir şekilde masayı terkedebilir. Çünkü kalkmak ve gitmek için motor paterne sahiptir. Ve sürekli olarak ağzına bir şeyler götürmek üstüne bir motor kalıba sahip olabilir. Sıklıkla çocuklar, onların kalıplarını kırmak için onları engellemenize rağmen, sinirlenmek yerine hoş karşılar. Çünkü sizin bu hareketlerinize takılı kalmıştır, Hatta bazı disparaksiye sahip çocuklar onları yatağa veya koltuğa bağlayan kemeri bile hoş karşılayabilirler çocuğun gösterdiğinden daha fazlasını anladağına dair güçlü bir his vardır. Bazen çok daha sofistikiye bir yolla konuştuğu zaman, dikkatin kalitesinde farklılık oluşur. Sıklıkla bileteral koordinasyon zayıflığı vardır. Genellikle dominant bir el seçimi yapılmamıştır. Zıt kas gruplarının çekme ve uzamasını içeren alternatif kasılmasını etkileyen görevlerde daha düşük performans gösterebilirler. Örneğin; eğer bir çocuktan kovaya bir nesneyi koşmasını isterseniz, nesneyi alıp kaldırabilir, kovanın üstünde tutabilir ve bırakamaz. Almak ve bırakmak zıt kas gruplarını içeren bir görevdir. Dispraksili bir çocuk karşılık verdiğinde, hareket hızlı ve anidir. Yavaş, kontrol edilerek yapılan hareketler çok nadiren görülebilir. Şaşırtıcı bir şekilde yazı yazabilen dispraksisi olan çocukları yazabildiği görünmüştür. Gözleri kapatıldığı zaman yazıları daha iyi ve yavaştır. Kısacası dispraksi hastalığı bulunan bir kişide hareket, koordinasyon, yargılama, işleme, hafıza ve diğer bazı bilişsel beceriler konusunda sorunlar görülmektedir” açıklamalarında bulundu.