Merkez Bankası'ndan fiyat gelişmeleri raporu!

Raporda, bu dönemde birçok kalem üzerinde döviz kuru gelişmelerinin yansımalarının hissedildiği belirtilirken, kur geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubunda fiyatların özellikle dayanıklı tüketim malları öncülüğünde yüksek bir oranda arttığı vurgulandı.

Raporda şu ifadelere yer verildi:

''Tüketici fiyatları Aralık ayında yüzde 13,58 oranında artmış, yıllık enflasyon 14,77 puan yükselişle 2021 yılını yüzde 36,08 seviyesinde tamamlamıştır. Yıllık enflasyon tüm ana gruplarda yükselmiş, enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı temel mal ve gıda alt grubundan geldi. Bu dönemde birçok kalem üzerinde döviz kuru gelişmelerinin yansımaları hissedilirken, kur geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubunda fiyatlar özellikle dayanıklı tüketim malları öncülüğünde yüksek bir oranda arttı.

Dayanıklı tüketim malları arasında da otomobil fiyatlarındaki artış dikkat çekti. Gıda grubunda yıllık enflasyon taze meyve ve sebze kalemlerinde görece daha ılımlı seyrederken, girdi maliyetlerinin etkisiyle taze meyve ve sebze dışı kalemlerde kayda değer bir oranda yükseldi. Uluslararası enerji fiyatlarında bu dönemde gerileme izlenirken, döviz kuru gelişmelerinin yansımalarıyla başta akaryakıt, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi enerji fiyatlarındaki artışlar devam etti. Hizmet grubunda da yükselişler genele yayılırken, bilhassa lokanta-otel grubu fiyatlarındaki hızlanma gıda enflasyonundaki görünümün de etkisiyle belirgin oldu. Türk lirasındaki değer kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ile tedarik zincirlerinde devam eden aksamalar neticesinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar oldukça güçlü seyretti. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri belirgin bir yükseliş gösterdi.
Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 13,58 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 14,77 puan artarak yüzde 36,08 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 15,14 ve 14,26 puan artarak yüzde 34,89 ve yüzde 31,88 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal, gıda, hizmet, enerji, alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 6,57; 4,47; 1,40; 1,33 ve 1,00 puan arttı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde yüksek artışlar izlendi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi çekirdek göstergeleri oluşturan ana bileşenlerin tamamında dikkat çekici oranlarda yükseldi.

Hizmet fiyatları Aralık ayında yüzde 5,27 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 5,45 puan artarak yüzde 22,33 oldu. Yıllık enflasyon haberleşmede gerilerken, lokanta-otelde daha belirgin olmak üzere diğer alt gruplarda yükseldi. Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar yüzde 9,81 oranında artarken, yıllık enflasyon 11,95 puan yükselişle yüzde 40,85 seviyesine ulaşmış ve hizmetler sektörü enflasyonunu yukarıya çekmeye devam etti. Bu gelişmede, temel gıda fiyatlarındaki olumsuz görünümün etkisiyle yemek hizmetleri fiyatlarındaki yüksek artış (yüzde 10,16) dikkat çekmiş, konaklama hizmetleri fiyatlarında da yükselişlerin (yüzde 5,42) sürdüğü izlendi. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 5,78 oranında artarken, karayoluyla şehirlerarası ve havayolu ile yolcu taşımacılığı ücretlerindeki artışlar öne çıktı. Diğer hizmetler fiyatlarındaki artışta ulaştırma sektörüyle bağlantılı sigorta fiyatlarının yanı sıra kura duyarlılığı yüksek olan bakım ve onarım kalemleri olumsuz ayrışmıştır. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde kira enflasyonundaki yükseliş eğiliminin Aralık ayında da sürdüğü izlendi.

Temel mal yıllık enflasyonu Aralık ayında 22,19 puanlık kayda değer bir artışla yüzde 40,55 seviyesine geldi. Bu dönemde yıllık enflasyon Türk lirasındaki gelişmelere bağlı olarak tüm alt gruplarda belirgin yükseliş göstermiş ve genele yayılan fiyat artışları kaydedildi. Dayanıklı mal fiyatları bu dönemde aylık bazda yüzde 30,33 oranında artmış, bu yükselişi otomobil fiyatları (yüzde 42,38) sürüklerken, beyaz eşya (yüzde 22,61), diğer elektrikli ve elektriksiz aletler (yüzde 19,88) ve mobilya (yüzde 17,41) fiyatlarında da yüksek artışlar görüldü. Bu gelişmelerle, dayanıklı mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 48,93’e ulaştı. Diğer temel mallardaki aylık fiyat artışları genele yayılmakla birlikte konutun bakım onarımına yönelik malzemeler, kişisel bakım ürünleri, ev tekstili, temizlik malzemeleri, araç yedek parçaları, küçük ev aletleri gibi ürünler öne çıkmış, grup aylık enflasyonu yüzde 13,38 oldu. Aralık ayında sezon indirimlerinin başladığı giyim ve ayakkabı grubunda mevsimsel eğiliminin tersine aylık bazda fiyat artışı (yüzde 7,38) izlenmiş ve yıllık enflasyon yüzde 19,92’ye yükseldi.

Enerji fiyatları Aralık ayında yüzde 9,75 oranında arttı (Tablo 1). Bu dönemde uluslararası enerji fiyatlarında düşüş görülmesine karşın, Türk lirasındaki gelişmelerle birlikte akaryakıt (yüzde 22,41), tüp gaz (yüzde 16,49) ve katı yakıt (yüzde 11,18) gruplarında yüksek aylık artışlar görüldü. Böylece, yıllık enerji enflasyonu Aralık ayında 10,79 puan yükselerek yüzde 42,93 oldu.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Aralık ayında yüzde 15,99 oranında artış kaydetmiş, grup yıllık enflasyonu 16,69 puan yükselerek yüzde 43,80 seviyesine ulaştı. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 14,61 puan artışla yüzde 39,83’e, işlenmiş gıda grubunda 18,71 puan artışla yüzde 47,57’ye yükseldi (Grafik 9). İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarında aylık bazda görece daha sınırlı bir artış gösterirken, diğer işlenmemiş gıda grubunda belirgin fiyat artışlarına işaret etti. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubunda süt (yüzde 25,30), beyaz et (yüzde 23,80), yumurta (yüzde 21,15), patates (yüzde 28,38) ve kırmızı et (yüzde 15,93) öne çıkan kalemler oldu. Aralık ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 16,47 ile kayda değer bir artış sergilemiştir. Bu grupta ekmek ve tahılların (yüzde 19,64) yanı sıra, katı-sıvı yağlar (yüzde 22,60), peynir ve diğer süt ürünleri (yüzde 18,22) ve et ürünlerinde (yüzde 13,76) daha belirgin olmak üzere alt kalemler genelinde keskin fiyat artışları izlendi. Bu gelişmelerde döviz kuru, tarımsal emtia fiyatları gelişmeleri ve tarımsal kuraklığın yansımaları izlendi. Böylelikle, taze meyve ve sebze grubunda yıllık enflasyon görece sınırlı miktarda artış göstererek yüzde 17,94 olurken, diğer gıda grubunda yıllık enflasyon 19,59 puan yükselerek yüzde 49,35’e ulaştı.

Aralık ayında tütün ürünleri fiyatlarında yaklaşık 2 TL düzeyinde artış gerçekleşti. Tütün ürünleri fiyatları bu dönemde yüzde 11,96 oranında artmış, bu gelişmenin tüketici enflasyonuna etkisi 0,49 puan oldu.

Yurt içi üretici fiyatları Aralık ayında yüzde 19,08 oranında artmış, yıllık enflasyon 25,27 puan yükselişle yüzde 79,89 oldu. Alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki değer kaybı, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir ve arz kısıtları belirleyici olmaya devam etti. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi önemli ölçüde yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve ara mallarda daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Aralık ayında alt kalemler geneline yayılan yüksek fiyat artışları görüldü. En belirgin aylık artış yüzde 21,21 ile ara mallar grubunda gerçekleşmiş, bu gelişmede ana demir-çelik ve ferro alaşımlar ile tekstil, plastik ve kağıt ürünleri öne çıkarken, diğer alt gruplarda da belirgin fiyat artışları izlendi. Enerji grubu aylık yüzde 20,38 artış ile öne çıkan bir diğer grup olmuş, bu gelişmede elektrik-gaz imalatı ve dağıtımı ile petrol ürünleri belirleyici oldu. Dayanıksız mal grubunda et ve süt ürünleri, bitkisel ve hayvansal yağlar gibi gıda imalatı kalemleri ile tekstil ürünleri öne çıktı. Sermaye malları aylık fiyat artışında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarları ile makineler belirleyici olurken, dayanıklı tüketim grubunda mobilya, ev aletleri ve mücevherat fiyatlarında önemli artışlar görüldü. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etti.''